Tematem który dotyczy każdego z nas jest testament. Czy twierdzenie że jesteśmy na to zbyt młodzi jest poprawne? Kiedy i jak go sporządzić, oraz na pozostałe pytanie dotyczące testamentu odpowiedział nam nasz gość, pani Iwona Durlak z IMD Solicitors z Manchesteru.
Pod transkrypcją, wywiad w formacie audio
Krzysztof Bożyczko – RadioTop : Proszę powiedzieć czym jest testament?
Iwona Durlak:
Testament jest dokumentem, który po spisaniu przez osobę, która ma życzenie pozostawienia formalnego rozporządzenia w odniesieniu co ma wydarzyć się ze swoimi dobrami będzie oczywiście dokumentem rozpoznawalnym przez sąd jeżeli jest sporządzony prawidłowo, dokumentem uznanym za ważny według którego będzie rozporządzony majątek osoby zmarłej.
K.B: Proszę powiedzieć kiedy testament będzie nieważny? Czy ja wspólnie z żoną możemy razem taki testament napisać?
I.D.
Różne rodzaje testamentów są rozpoznawalne. Jak najbardziej można sporządzić testament, który będzie tak naprawdę odbiciem lustrzanym testamentu małżonka, więc jest to jak najbardziej możliwe …
K.B …ale jako osobno nie razem?
I.D.
Tak, tzn można podjąć tutaj decyzję w tej kwestii, można sporządzić testament który będzie zobowiązywał nas do tego, że ta treść to co ustanawiamy w testamencie musi pozostać zgodna z tym co jest w testamencie drugiej strony. Mogą to być też osobne testamenty, tutaj tak naprawdę każdy z nas ma jakiś majątek własny, to co jest majątkiem wspólnym nigdy nie będzie tworzyło masy spadkowej. Zależy to od nas w pewnym stopniu i też od tego co byłoby najkorzystniejsze biorąc pod uwagę rozliczenia podatkowe, podatek spadkowy.
K.B. Chciałbym to porównać do Polski. W Polsce jako małżeństwo nie możemy wspólnie napisać testamentu. Mając wspólnie np. nieruchomość nie możemy jej zapisać jakiejś osobie. Każdy z współmałżonków musi osobno wyrazić swoją wolę.
I.D.
Ja bym nie chciała porównywać do systemu który jest w Polsce, ponieważ ja jestem osobą wykwalifikowaną w Wielkiej Brytanii, więc nie chciałabym się wypowiadać natomiast jeżeli chodzi o testamenty dla małżonków to one tak naprawdę mogą być prawie o takiej samej treści.
K.B. Proszę mi powiedzieć czy osoba która decyduje się spisać taki testament to może być np. osoba która leży już na łożu śmierci i nie jest w pełni świadoma tego co robi, a zostaje jej podsunięty testament do podpisu, (jak to czasami na filmach widzimy) żeby tylko podpisała ten dokument. Jest to możliwe?
I.D.
Oczywiście jeśli ma siłę podpisać to może. Natomiast taki dokument może być podważony, to jest jeden z najbardziej popularnych powodów jeżeli chodzi o podważanie testamentów, czyli pełnia władz umysłowych w momencie spisywania takiego dokumentu.
Przykład który pan podał jest zdecydowanie czymś co z łatwością można podważyć, jeśli osoba podpisująca miała problem jeżeli chodzi o pełnie władz umysłowych to na pewno taki testament mógłby być podważony. Natomiast jest to dosyć częsty powód do podważania testamentów w Wielkiej Brytanii i pewnie nie tylko i tutaj ważne jest by skonsultować to z adwokatem który specjalizuje się w tego typu sprawach.
Adwokat może zrobić dokładną notatkę która powiedzmy później w przypadku jakiegokolwiek procesu sądowego byłaby rozważona jako dowód w sprawie. Ja zwykle rozmawiając ze swoimi klientami robię bardzo dokładną notatkę odnośnie tego jaki jest stan pełni władz umysłowych klienta. Zadaję pytania odnośnie wielkości masy spadkowej, odnośnie powiedzmy jakiś dat. Czy klient rozumie jakie są konsekwencje jego decyzji jaki jest jego majątek i komu ten majątek przepisuje.
K.B. Czy ja jako osoba pracująca w wielu miejscach i nie mająca czasu na umówienie się do kancelarii na spisanie testamentu mogę spisać taki testament przez pośrednika?
I.D.
Nie. Za pomocą pośrednika nie może pan tego zrobić. Jeżeli chodzi o przepisy dotyczące spisywania testamentów są one bardzo restrykcyjne, np. czasy jakie w tej chwili nastały gdzie mamy do czynienia z epidemią trudne do przewidzenia były dla ustawodawcy, natomiast na chwilę obecną rząd stara się zasugerować jakieś metody, które ułatwiałyby spisywanie różnych dokumentów.
Są oficjalne informacje, że kontrakty, umowy w kwestiach spraw cywilnych podpisane elektronicznie zostaną uznane. Takich samych wytycznych nie ma w kwestiach podpisywania testamentów, także jest to bardzo restrykcyjna dziedzina prawa. Jeżeli testament ma być ważny to musi być on podpisany w obecności dwóch świadków. Ten podpis musi być poświadczony przez osobę, która testament spisała i podpisała w obecności świadków i dwóch świadków podpisać musi również w naszej obecności. I teraz pojawia się pytanie w jaki sposób możemy podpisywać testamenty nie naruszając tym samym wskazówek rządowych dotyczących zachowania odległości i nie spotykania się ze znajomymi.
Różne są zalecenia, ostatnio najbardziej ciekawe o którym czytałam to takie żeby dwóch świadków udało się do kogoś i patrzeć przez okno jak on podpisuje testament, można później odebrać testament przez otwór na pocztę (letterbox). Podpisać w obecności drugiego świadka na co będzie przez okno również patrzyła osoba, która testament chce sporządzić i taki dokument włożyć z powrotem przez otwór na pocztę.
Myślę że jestem bardziej nowoczesna jeśli chodzi o takie kwestie i proponowałabym pewnie podpisywanie dokumentów np. poprzez konferencję skype gdzie wciąż widzę osobę która podpisuje testament i ja mogę mieć również osobę, która będzie obecna jako drugi świadek żeby widzieć jak podpisujemy dokumenty. Oczywiście sytuacja każdego klienta będzie inna, i trzeba będzie się dostosować do okoliczności.
K.B. Proszę powiedzieć dlaczego warto sporządzić testament? Dlaczego jest to polecane przez prawników? W czym nam to pomoże?
I.D.
Powodów jest bardzo wiele, zmieniają się czasy w których żyjemy, coraz więcej osób nie formalizuje swoich związków, więc będąc w związku nieformalnym z partnerem czy partnerką przez długi okres czasu możemy myśleć że dzielimy wszystko więc naturalnym jest że po naszej śmierci ta osoba będzie miała prawa do masy spadkowej natomiast tak nie jest.Drugi powód jest taki, że coraz więcej osób wchodzi w nowe związki małżeńskie, mamy do czynienia z dwoma czy więcej małżeństwami w trakcie naszego życia. Więc jest ważne by te sprawy uregulować szczególnie jeżeli mamy do czynienia z dziećmi z poprzednich związków, żeby nie było później problemów, żeby nie było niepotrzebnych roszczeń przeciwko masie spadkowej.
Na pewno warto jest takie kwestie uregulować i sporządzić testament.Kolejnym powodem może być fakt, że jeżeli nie ma sporządzonego testamentu, jeżeli nie był on sporządzony w kancelarii adwokackiej to trudno jest później spadkobiercy ustalić co wchodzi w skład masy spadkowej i trudno jest uzyskać pozwolenie na zarządzanie spadkiem. Więc jeżeli mamy te sprawy pod kontrolą, jeżeli tylko podejmujemy decyzje o testamencie ale również przygotowując się do pisania takiego dokumentu przedstawiamy informacje o swoich kontach, o swoich biznesach czy nieruchomościach, później ułatwi to sprawę spadkobiercom którzy będą musieli te kwestie uporządkować, więc to jest na pewno bardzo ważny powód.
Jeszcze jeden o którym wspomnę to jest ustalanie osób które mogłyby otrzymać władzę rodzicielską do opieki nad dziećmi jeżeli mamy małoletnie dzieci. Wtedy jest bardzo ważne by w takim testamencie ustalić opiekunów prawnych dla dzieci.
K.B. Dobrze. Jeżeli mieszkamy w Anglii i tutaj mamy swój ośrodek życiowy, tutaj mamy swoje rozliczne interesy, ale mamy również w Polsce swoje mienie. Czy taki testament również rozwiąże tą sprawę?
I.D.
Tak, taki testament powinien rozwiązać sprawę, natomiast również niestety jak wszystko zależy to od okoliczności w jakich jesteśmy, na chwilę obecną ważnym rozporządzeniem które dotyczy kwestii spadkowych jest rozporządzenie parlamentu Europejskiego Rady Unii Europejskiej z 2012 roku.
To weszło w życie w 2015 roku niestety Wielka Brytania nie zdecydowała się dołączyć do krajów w których jest to rozporządzenie rozpoznawane, natomiast mimo wszystko ma ono zastosowanie i będzie miało również zastosowanie niezależnie od Brexit’u przynajmniej na chwilę obecną wszystko na to wskazuje. W każdym bądź razie rozporządzenie to mówi, że jeżeli naszym głównym ośrodkiem życia jest Wielka Brytania to jest to kraj którego sąd powinien mieć właściwości, którego przepisy powinny mieć zastosowanie jeżeli chodzi o nasze sprawy spadkowe.
Jeżeli jesteśmy obywatelami Polski i jeżeli to byłoby dla nas bardziej korzystne możemy wybrać jurysdykcję Polski, nawet jeżeli sporządzamy testament tutaj możemy w testamencie zaznaczyć że chcemy żeby przepisy Polski miały zastosowanie w kwestiach rozporządzenia spadkiem, jeżeli mamy podwójne obywatelstwo to z pewnością możemy wybrać albo jeden albo drugi kraj, jeśli chodzi o przepisy mające zastosowanie. Natomiast jeżeli nie ma tego wyboru patrzy się na to gdzie jest nasz ośrodek życia, gdzie mamy intencje mieszkać długoterminowo i na tej podstawie ustala się wtedy kwestie odpowiedniej jurysdykcji.
K.B. Wracając teraz tak czysto technicznie do testamentu, jeżeli ja usiądę sobie przy biurku i napiszę odręcznie testament, oczywiście poświadczy o tym dwóch moich sąsiadów. Czy taki testament ma sens i czy łatwo go podważyć? Czy testament może być wydrukowany na kartce papieru i tylko podpisany?
I.D.
To może być wydrukowany testament natomiast musi być to na piśmie. Przekazywanie ustne swoich dyspozycji tak naprawdę nie daje nam gwarancji że będzie to w jakikolwiek sposób uznane. Trudno jest udowodnić jaka ta nasza ostatnia wola była w takich okolicznościach więc musi być pisemnie. Czy jest on wydrukowany czy napisany odręcznie nie ma tak naprawdę znaczenia ważny jest podpis, data, dane osoby która sporządza testament i ten odpowiedni sposób podpisania w obecności dwóch świadków.
Najlepiej żeby były to osoby niezależne i pełnoletnie. W tej kwestii jeżeli nasz testament zawiera jakiś podarunek czy jakieś decyzje w kwestii przekazania treści masy spadkowej osobie która poświadcza ten testament, może to być ryzykowne w przyszłości, może zostać zarzucone osobie która podpisywała osiągnięcie korzyści.
Dlatego ważne jest żeby osoba wymieniona w testamencie nie była świadkiem podpisania testamentu. Taki testament będzie ważny, lecz występuje ryzyko podważenia takiego testamentu. Dlatego ważnym jest by udać się do kancelarii i w obecności adwokata sporządzić testament. My sporządzamy bardzo szczegółowe notatki i zadajemy wiele pytań. Później jeżeli ktoś ma pytania odnośnie takiego testamentu to jesteśmy na nie w stanie odpowiedzieć.
Moim zadaniem jest to żeby testament który zostanie sporządzony przy mojej pomocy był nie do podważenia. Natomiast jeżeli będą słabe strony i będą jakieś znaki zapytania to zawsze klienta o tym uprzedzę i powiem mu na co musimy zwracać uwagę w jego okolicznościach.
K.B. Mam trójkę dzieci i chcę sporządzić testament, ale jednemu dziecku już wcześniej pomogłem finansowo. Czy spisując teraz testament tylko na pozostałą dwójkę będzie należał się mimo wszystko tzw. zachowek temu trzeciemu dziecku?
I.D.
Tak. Będzie mogło dziecko złożyć wniosek do sądu. Będzie mogło złożyć taki wniosek na podstawie tego że nie było odpowiednich rozporządzeń w testamencie które zabezpieczyły by jego pozycję. Możemy się oczywiście przed tym chronić, możemy zastosować pewne środki które mogłyby w przyszłości pomóc w podjęciu decyzji przez sąd, iż taka decyzja zmarłego była usprawiedliwiona i słuszna.
Więc ja zwykle jeśli powiedzmy klienci decydują się na to żeby nie uwzględniać któregoś ze swoich dzieci w testamencie zwykle sugeruję krótkie oświadczenie. Dlaczego w taki sposób postępujemy, jak to usprawiedliwiamy żeby później sąd rozpatrujący potencjalny pozew od takiego dziecka mógł wiedzieć czym się rodzic kierował i na tej podstawie mógł podjąć decyzję. Na pewno dziecko które jest pominięte albo któremu jest przydzielona dużo mniejsza część masy spadkowej niż pozostałym dzieciom potencjalnie może być uprawniony do złożenia wniosku do sądu.
K.B. Taki testament napiszemy u państwa i co teraz? Mam go trzymać u siebie w sejfie, czy może w jakiejś skrytce, czy jest może jakieś biuro, jakiś rejestr który trzyma informacje o naszym testamencie. A ja mówię tylko dzieciom, że testament jest tu i tu zdeponowany?
I.D.
W Wielkiej Brytanii jest rejestr testamentów National Registry, który ja zwykle polecam swoim klientom. Jeżeli ktoś do mnie się zgłasza z zapytaniem, czy zmarły pozostawił testament? Pierwszym krokiem który sugeruje co robimy to sprawdzenie właśnie tego rejestru. Nie wiem czy wszyscy adwokaci proponują to swoim klientom, nie wiem czy wszyscy klienci się na to decydują natomiast na pewno jest to opcja i ja ze swojej strony zawsze takie przeszukania bazy wykonuje ze swojej strony jeżeli ktoś się do mnie zgłasza i poszukuje testamentu.
Natomiast oczywiście rezultat będzie negatywny jeżeli adwokat nie doradził tego albo klient zdecydował żeby takiego testamentu nie rejestrować. Na chwilę obecną rejestracja takiego testamentu w tym spisie testamentów kosztuje£30.Jeżeli chodzi o przechowywanie testamentu również trzeba zastanowić się nad tym jaka by była najbezpieczniejsza opcja, więc ja jeżeli chodzi o naszą kancelarię oczywiście daje klientom opcję mogą przechowywać testament w mojej kancelarii, można tez porozmawiać z bankiem na ten temat i zapytać czy są opcje przechowywania ważnych dokumentów przez bank.
Można przechowywać go również w domu. Natomiast o ile być może dostęp do takiego testamentu będzie łatwy dla rodziny o tyle też nie wiadomo czy ten testament nie zostanie gdzieś wyrzucony przypadkowo, czy powiedzmy nie zostanie zniszczony przypadkowo przez kogoś. Wydaje mi się że najbardziej bezpieczną opcją wg mnie byłaby rejestracja testamentu w National Registry i przechowywanie go w bezpiecznym miejscu takim jak np. biuro adwokackie.
K.B. Teraz już mamy większą wiedzę na temat testamentu. Trochę się to różni od Polski, zresztą nie wszystko wiedziałem, ale skoro wspomniała pani o opłatach za rejestrację testamentu to proszę powiedzieć jakie są koszty spisania testamentu w kancelarii. Rozumiem że to nie jest stała cena ale może pani podać jakiś przedział cenowy za sporządzenie testamentu.
I.D.
Jeżeli chodzi o naszą kancelarię to te ceny zwykle są zależne od tego jaką usługę chciałby klient otrzymać. Jeśli mamy do czynienia z dość dużą masą spadkową to wtedy też chcielibyśmy mieć możliwość doradzenia klientowi odnośnie potencjalnych czynności czy rozważenia co można zrobić żeby uzyskać jakieś oszczędności podatkowe, więc zależy to jak bardzo jest skomplikowana sprawa.
Natomiast jeżeli chodzi o bardzo podstawowe testamenty to jest to koszt rozpoczynający się od £200 + VAT jeżeli chodzi o sporządzenie testamentu i również egzekucję tego testamentu czyli podpis przy nas albo z naszą pomocą jak również konferencja z klientem i spisanie dokładnie informacji odnośnie składników masy spadkowej, oczywiście porada jak również notatki z naszej strony, które później mogłyby pomóc w obronie tego testamentu jeżeli byłby przeciwko masie spadkowej składany jakiś pozew.
Warto jest też wiedzieć że można ten testament sporządzić osobiście nie ma obowiązku wyznaczania tutaj reprezentanta. Jest też na pewno dużo firm, które proponują taką usługę dużo taniej, aczkolwiek jeżeli ktoś wybiera się do kancelarii adwokackiej to ma przynajmniej pewność że taka kancelaria adwokacka jest ubezpieczona i gdyby później były jakiekolwiek problemy które wynikałby z zaniedbania czy nie odpowiedniej porady adwokata to czy moja kancelaria czy jakaś inna kancelaria adwokacka jesteśmy ubezpieczeni. Będzie taki klient mógł złożyć pozew żeby się upewnić że nie ponosi z tego tytułu on osobiście strat.
K.B. Dziękuję pani bardzo za wyjaśnienia zawiłych spraw związanych z testamentem, proszę jeszcze tylko przypomnieć z kim rozmawiałem.
I.D.
Ja dziękuję za zaproszenie. Iwona Durlak z kancelarii IMD Solicitors w Manchester.
Jeśli będziecie chcieli spisać testament, pani Iwona i jej kancelaria z całą pewnością pomoże Wam sporządzić taki dokument. Poniżej cała rozmowa w formacie audio.
Rozmawiał Krzysztof Bożyczko – RadioTop